Hipoadrenokortycyzm, znany również jako Choroba Addisona, to zaburzenie endokrynologiczne wynikające z niedostatecznej produkcji mineralokortykoidów (aldosteronu) i glikokortykoidów (kortyzolu) przez korę nadnerczy. Choroba ta jest niemal wyłącznie spotykana u psów, a u kotów występuje bardzo rzadko.

Rodzaje Hipoadrenokortycyzmu

1. Hipoadrenokortycyzm pierwotny (Choroba Addisona): Najczęściej występująca forma, charakteryzująca się zniszczeniem co najmniej 90% kory nadnerczy. Przyczyną może być autoimmunologiczna reakcja organizmu, rzadziej infekcje, zaburzenia hematologiczne, nowotwory, urazy lub amyloidoza.
2. Hipoadrenokortycyzm wtórny: Rzadsza forma, wynikająca z dysfunkcji osi podwzgórze-przysadka, co prowadzi do braku stymulacji nadnerczy. Może być spowodowany nowotworami lub procesami zapalnymi w okolicach podwzgórza lub przysadki.

Choroba Addisona

Choroba Addisona to najczęściej spotykana forma hipoadrenokortycyzmu, charakteryzująca się zniszczeniem większości kory nadnerczy. Najczęstszą przyczyną jest reakcja autoimmunologiczna, ale rzadziej mogą to być również infekcje, nowotwory czy urazy. Istnieje również nietypowa forma hipoadrenokortycyzmu, w której zwierzęta mają deficyt jedynie glikokortykoidów, bez zaburzeń elektrolitowych.

Hipoadrenokortycyzm Wtórny

Jest to rzadsza forma hipoadrenokortycyzmu, spowodowana dysfunkcją osi podwzgórze-przysadka, co skutkuje brakiem stymulacji nadnerczy. Może być wywołana nowotworami lub procesami zapalnymi w podwzgórzu lub przysadce. W tej formie zwykle nie występują zaburzenia elektrolitowe.

Hipoadrenokortycyzm Jatrogeniczny

Może wystąpić na skutek długotrwałego i nagłego odstawienia glikokortykoidów lub przedawkowania leków stosowanych w terapii hiperkortyzolizmu (np. trilostan). W takich przypadkach konieczne jest stopniowe odstawianie glikokortykoidów lub tymczasowe przerwanie terapii trilostanem.

Objawy

Choroba dotyka zazwyczaj młodych lub średniozaawansowanych wiekowo psów, z przewagą samic. Objawy mogą być niespecyficzne i obejmują: osłabienie, brak apetytu, wymioty, biegunkę, utratę wagi, a symptomy te często nasilają się w sytuacjach stresowych. Mogą wystąpić poliuria i polidypsja, zmęczenie, spadek reaktywności oraz drżenia mięśni. W ciężkich przypadkach dochodzi do kryzysu addisonowego z objawami wstrząsu hipowolemicznego, hipotermii i bradykardii.

Diagnostyka

Diagnostyka obejmuje szczegółowy wywiad, ocenę kliniczną oraz pełne badania krwi i specyficzne testy laboratoryjne:

• Morfologia krwi: Wskazuje na lekką anemię, eozynofilię i limfocytozę.
• Biochemia krwi: Ujawnia niski poziom sodu, wysokie stężenie potasu, azotemii, kreatyniny, fosforu i czasem wapnia.
• Analiza gazometryczna i elektrolity: Pomocne w ocenie równowagi kwasowo-zasadowej.
• Badanie moczu: Może wykazać normalną, podwyższoną lub obniżoną gęstość moczu.

Specyficzne Testy Diagnostyczne

• Test stymulacji ACTH: Standardowy test do diagnozy choroby Addisona. Polega na podaniu syntetycznego ACTH i ocenie poziomu kortyzolu we krwi przed i po podaniu. Wynik poniżej 2 µg/ml po stymulacji potwierdza diagnozę.
• Pomiar endogennego ACTH: Pomaga rozróżnić hipoadrenokortycyzm pierwotny od wtórnego. W przypadku pierwotnego ACTH jest podwyższony, a w wtórnym obniżony.
• Pomiar aldosteronu: W hipoadrenokortycyzmie pierwotnym jego poziom jest niski, a w wtórnym normalny.

Terapia

Leczenie obejmuje terapię kryzysową i długoterminowe zarządzanie:

• Terapia kryzysowa:
  • Korygowanie hipowolemii, zaburzeń elektrolitowych i kwasicy.
  • Podanie glikokortykoidów i mineralokortykoidów po wykonaniu testu stymulacji ACTH.
  • Dożylnie podaje się roztwór soli fizjologicznej (NaCl 0.9%) w celu uzupełnienia sodu i chlorków oraz eliminacji potasu. W przypadku ciężkiej hiperkaliemii można podać diuretyk (furosemid), insulinę z roztworem glukozy lub glukonian wapnia.
• Terapia długoterminowa:
  • Podanie doustnych mineralokortykoidów, takich jak fludrokortyzon octan. Dawka początkowa to 0,02 mg/kg raz dziennie, dostosowana na podstawie wyników elektrolitów.
  • Desoksykortykosteron pivalate (DOCP) jest stosowany jako lek wyboru, podawany co 25 dni podskórnie.
  • Glikokortykoidy, takie jak prednizolon, mogą być podawane w niskich dawkach i stopniowo zmniejszane.

Monitorowanie Terapii

Regularne badania krwi, ocena elektrolitów, kreatyniny, BUN oraz produkcji moczu są kluczowe. Pacjenci powinni być monitorowani co 3 miesiące, aby zapewnić odpowiednie zarządzanie chorobą i dostosowanie terapii.

Wszystkie wyżej wymienione badania diagnostyczne i procedury terapeutyczne są dostępne w naszej klinice weterynaryjnej. Nasz zespół specjalistów zapewnia kompleksową opiekę diagnostyczną i terapeutyczną, aby zapewnić Twojemu zwierzakowi najwyższy poziom zdrowia i komfortu. Jeśli podejrzewasz, że Twój zwierzak może mieć hipoadrenokortycyzm, skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację i przeprowadzić niezbędne badania.