Przetrwały przewód tętniczy jest wadą wrodzoną, znacznie częściej dotykającą psy niż koty. Schorzenie to zwykle występuje u młodych zwierząt, u których właściciele obserwują budzące niepokój objawy. Jak w przypadku wielu chorób, wczesna diagnostyka i wdrożenie odpowiednich działań pozwala wyeliminować groźne komplikacje czy zaburzenia pracy serca i przywrócić zwierzakowi radość z życia. Czym jest przetrwały przewód tętniczy Botalla? Jakie zachowania czworonoga mogą na niego wskazywać? Jakie formy leczenia można zastosować? Odpowiedzi przedstawiamy w naszym artykule.

Czym jest przetrwały przewód tętniczy u zwierząt?

Przetrwały przewód tętniczy (PDA – ang. patent ductus arteriosus) to najczęściej diagnozowana u psów wada wrodzona. Przewód tętniczy Botalla w okresie prenatalnym pełni istotną rolę, umożliwiając przepływ krwi pomiędzy tętnicą płucną, a aortą z ominięciem nieczynnych jeszcze płuc. Przewód ten, który w życiu płodowym łączy płuca i serce, w standardowych warunkach zamyka się zaraz po urodzeniu poprzez skurcz mięśni – kiedy zwierzę zaczyna oddychać samodzielnie. Jego zamknięcie pozwala na rozpoczęcie normalnego krążenia krwi. Po około miesiącu od narodzin zwierzaki wykształcają więzadło tętnicze, zastępujące przewód tętniczy Botalla.

Problem pojawia się w momencie, kiedy przewód tętniczy nie zostanie zamknięty i nie zaniknie, mogąc prowadzić do komplikacji zdrowotnych.

Przetrwały przewód tętniczy Botalla – objawy

Objawy przetrwałego przewodu tętniczego mogą cechować się różnym nasileniem i w dużej mierze zależą od stopnia otwarcia przewodu oraz wieku zwierzęcia. Czasem jednak choroba przebiega bezobjawowo, a właściciele nie obserwują żadnych alarmujących symptomów.

Do najczęściej występujących objawów przetrwałego przewodu tętniczego należą:

• przyspieszone bicie serca,
• trudności w oddychaniu,
• zmniejszona tolerancja wysiłku,
• kaszel,
• opuchlizna w okolicy brzucha,
• utrata wagi,
• niewydolność serca.

Przejawy choroby, takie jak przyspieszone bicie serca, trudności w oddychaniu czy niska tolerancja wysiłku, wiążą się z dużym obciążeniem serca oraz płuc czworonoga i są zwykle zauważone jako jedne z pierwszych objawów toczącego się problemu. W dalszej kolejności właściciele zwierząt zgłaszają pojawienie się kaszlu o różnym nasileniu (zwykle większym w nocy lub po wysiłku fizycznym), opuchlizny brzucha, która wynika z gromadzenia się płynu w jamie brzusznej lub utratę wagi.

W przypadku podejrzenia wystąpienia przetrwałego przewodu tętniczego u pupila, konieczna jest możliwie jak najszybsza konsultacja ze specjalistą. Weterynarz przeprowadzi dokładne badania, takie jak echokardiografia, aby wykluczyć lub potwierdzić podejrzenia i w razie takiej konieczności, wdroży odpowiednie metody leczenia schorzenia.

Przetrwały przewód tętniczy u zwierząt – jakie badania wykonać?

Do zdiagnozowania przewodu tętniczego Botalla wykorzystuje się różne metody, obejmujące w większości badania obrazowe. Podczas wizyty lekarsko-weterynaryjnej, specjalista wykonuje także badanie fizykalne, które pozwala zauważyć i usłyszeć typowe objawy choroby, jak słyszalny szmer maszynowy serca, przyspieszone tętno czy ogólne osłabienie.

Kluczowym badaniem w rozpoznawaniu przetrwałego przewodu tętniczego u zwierząt jest echokardiografia, czyli USG serca. Umożliwia ono dokładne obejrzenie serca i naczyń krwionośnych, potwierdzenie obecności przewodu tętniczego Botalla, ocenę jego wielkości i kształtu, analizę przepływu krwi przez przewód oraz sprawdzenie, czy nie występują inne wady w obrębie serca.

Niekiedy lekarz weterynarii decyduje się na diagnostykę pogłębioną i zaleca wykonanie badania rentgenowskiego klatki piersiowej, które może pomóc w ocenie wielkości i kształtu serca, sprawdzeniu stanu płuc oraz ocenie ogólnego stanu układu oddechowego.

Jak leczyć przetrwały przewód tętniczy u zwierząt?

Przetrwały przewód tętniczy jest poważną przypadłością, która może mieć duży wpływ na zdrowie i życie zwierząt. Współczesna medycyna weterynaryjna i nowoczesne metody leczenia pozwalają jednak skutecznie leczyć i minimalizować ryzyko wystąpienia powikłań. Wczesna diagnoza i otoczenie czworonoga specjalistyczną opieką medyczną daje niemal pełną gwarancję powrotu do pełnej sprawności.

Do najczęstszych najbardziej skutecznych sposobów leczenia przetrwałego przewodu tętniczego należy operacyjne zamknięcie przewodu. Zabieg przeprowadzany jest przez chirurga weterynaryjnego i polega na zamknięciu otworu za pomocą specjalnych klipsów lub szwów. Procedura ta nazywana jest ligacją przewodu tętniczego. Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym zbilansowanym, czyli znieczuleniu wziewnym i regionalnym, które zapewnia operowanemu pacjentowi bezpieczny sen oraz bezbolesność operowanej okolicy.

W niektórych, mniej wymagających przypadkach, zastosować można także leczenie farmakologiczne. Jest ono częściej wdrażane w przypadku bardzo młodych zwierząt, u których niesteroidowe leki przeciwzapalne pomagają w stymulacji zamknięcia przewodu tętniczego. Skuteczność farmakoterapii jest jednak ograniczona i zależy od kilku zmiennych, takich jak wiek zwierzęcia i stopień zaawansowania choroby.

Przewód tętniczy Botalla – podsumowanie

Przewód tętniczy Botalla, który nie został zamknięty po urodzeniu zwierząt, powoduje problemy z krążeniem krwi i niesie za sobą poważne ryzyko wystąpienia zaburzeń kardiologicznych. To groźne dla czworonogów schorzenie można jednak skutecznie leczyć, o ile działania zostaną podjęte odpowiednio wcześnie. Wystąpienie typowych objawów choroby, takich jak przyspieszone tętno,
trudności w oddychaniu, zmniejszona tolerancja wysiłku czy kaszel powinny być dla właściciela sygnałem, że pupil musi zostać zbadany przez specjalistę.